Lúc mới khởi sự tu học theo truyền thống Pāḷi, nhiều Phật tử khi nghe nhắc tới “Tam Tạng Kinh Điển” đều có cảm giác choáng ngợp trước khối lượng kiến thức khổng lồ. Dường như bộ kinh này chỉ phù hợp với giới xuất gia hay các học giả chuyên trách. Thực ra, nếu nhìn đúng cách, Tam Tạng không hề xa lạ. Có thể ví nó như một kim chỉ nam toàn diện cho người tu tập, giúp cho tiến trình tu học luôn đi đúng trọng tâm.
Cấu trúc cơ bản của Tam Tạng
Tam Tạng (Tipiṭaka) theo nghĩa đen là “ba cái giỏ”, biểu trưng cho ba kho tàng lưu giữ và phân loại giáo huấn của Đức Thế Tôn.
Ba Tạng đó là:
Tạng Luật (Vinaya Piṭaka)
Sutta Piṭaka – Tạng Kinh
Abhidhamma Piṭaka – Tạng Vi Diệu Pháp
Trong Phật giáo Theravāda, toàn bộ kho tàng kinh điển này được gìn giữ qua ngôn ngữ Pāḷi, đây được coi là kho tàng giáo lý cổ kinh, đồng nhất và mang giá trị nguyên gốc nhất hiện nay.
2. Tạng Luật – Nền tảng của đời sống tu tập
Tạng Luật chủ yếu dành cho chư Tăng Ni, nhưng người tại gia hiểu Luật sẽ tu rất vững.
Mục đích cốt yếu của giới luật không nằm ở sự ràng buộc, mà nhằm:
Giữ đời sống thanh tịnh
Hạn chế các tranh chấp và phiền toái
Xây dựng không gian lý tưởng để nuôi dưỡng Định và Tuệ
Để dễ hình dung:
Giới luật là giới hạn an toàn để điều chỉnh hành vi và lời nói
Với người mới học Phật, chỉ cần nắm tinh thần:
Nhân – duyên – quả trong hành vi
Tôn trọng giới hạn
Sống có kỷ luật và trách nhiệm
Tạng Kinh – Kho tàng pháp thoại của Đức Thế Tôn
Trong ba tạng, Tạng Kinh là nội dung phổ biến và dễ tiếp cận nhất với người tại gia.
Kho tàng này bao gồm:
Toàn bộ các pháp thoại của Đức Phật
Các cuộc đàm luận giữa Ngài với các vị đệ tử, giới quyền quý, thường dân và các đạo sư khác
Các hướng dẫn cụ thể về Tứ Diệu Đế: khổ, tập, diệt, đạo
Toàn bộ kinh văn được tổ chức thành 5 bộ Nikāya chính:
Phân loại dựa trên dung lượng bản văn: dài, vừa và ngắn
Bao gồm các here bản kinh mang tính ứng dụng cao như Dhammapada hay Satipaṭṭhāna Sutta
Có những bài kinh giải quyết trực tiếp các khúc mắc trong cuộc sống thường nhật
Có thể nói:
Đây là con đường đạo đức được cụ thể hóa bằng lời dạy, ví dụ minh họa và trải nghiệm thực tế
Hành giả sơ cơ nên ưu tiên tiếp cận Tạng Kinh trước tiên.
Tìm hiểu Tạng Vi Diệu Pháp – Cơ chế vận hành của ý thức
Vi Diệu Pháp (Abhidhamma) là phần trừu tượng và khó nhất, nhưng cũng sâu nhất.
Nếu coi:
Tạng Kinh là “Phật dạy gì”
Thì Abhidhamma phân tích cơ chế vận hành của các pháp hữu vi và vô vi
Phần này mổ xẻ các vấn đề một cách tỉ mỉ:
Bản chất thực sự của tâm thức
Các thành phần tâm lý hiện diện trong từng khoảnh khắc tâm
Cội nguồn phát sinh các triền cái tham, sân, si
Quy luật vận hành của hành động và quả tương ứng
Lời khuyên cho người mới bắt đầu:
Không cần học Vi Diệu Pháp ngay
Tuy nhiên, việc biết đến sự tồn tại của nó sẽ giúp ta có cái nhìn lý tính, tránh mê tín hay hiểu sai giáo lý
5. Tam Tạng gắn với Tam Học như thế nào?
Có một sự tương quan rất logic:
Tạng Luật → Giới
Tạng Kinh → Định
Tạng Vi Diệu Pháp → Tuệ
Ba Tạng không tách rời, mà nâng đỡ nhau:
Khi Giới hạnh trang nghiêm thì tâm Định mới có chỗ nương tựa
Có Định → Tuệ mới sinh
Có Tuệ → Giới được giữ một cách tự giác
Cách thức tiếp cận Tipiṭaka hiệu quả cho hành giả sơ cơ
Một vài lời khuyên thiết thực:
Đừng tạo áp lực phải thông thạo mọi thứ cùng một lúc
Hãy học theo thứ tự:
Thấu hiểu giá trị của sự kỷ luật trong tâm hồn
Đọc Kinh để soi lại đời sống
Khi căn tính và sự hiểu biết đã chín muồi, hãy nghiên cứu Abhidhamma để phát triển tuệ giác
Mục đích cuối cùng của việc học Tam Tạng không phải là sự phô trương học thuật, mà là:
chuyển hóa thân – khẩu – ý trong đời sống hằng ngày